Ерекше мән берген, қазақ қонақты қарсы алу, шығарып салуға.

Қазақ халқы қонақжайлылықты ерекше қастерлеп, оған терең мән берген. Қонақ күту – қазақ мәдениетінің маңызды бөлігі және бұл дәстүр ғасырлар бойы сақталып келеді. Қонақты күтіп алу және шығарып салу рәсімдері – қазақ халқының жоғары мәдениетінің, тәрбиесінің және ұлттық дәстүрлерінің көрінісі.

Қонақты қарсы алу

1. Дайындық: Қонақ келе жатқанын естігенде, үй иелері алдын ала дайындалады. Үй ішін ретке келтіріп, дастархан жаяды. Дастарханға ең жақсы тағамдар қойылады, себебі қазақтарда «қонаққа ең жақсысын ұсыну» дәстүрі бар.

2. Сәлемдесу: Қонақтарды үй иелері есік алдында күтіп алады. Көбінесе ауыл ақсақалы немесе үйдің үлкені қонақтарға алғашқы амандасуды жасайды. Амандасу кезінде жылы сөздер айтылып, ерекше құрмет көрсетіледі.

3. Қонақжай дастархан: Қонақтар үйге кіргеннен кейін, ең құрметті орынға отырғызылады. Дастарханға ет, бауырсақ, қымыз, шұбат және басқа да ұлттық тағамдар қойылады. Қазақтың басты тағамдарының бірі – қонақкәде, бұл арнайы қонақ үшін сойылған малдың еті.

4. Әңгіме-дүкен құру: Дастархан басында қонақтар мен үй иелері әңгіме құрып, жаңалықтарымен бөліседі. Әңгіме барысында қонақтарға ерекше көңіл бөлініп, олардың әңгімелері мұқият тыңдалады.

Қонақты шығарып салу

1. Қонақкәде беру: Қонақ кеткен кезде оларға «сарқыт» немесе сый-сияпат беріледі. Бұл қонақтың құрметіне үйден жолдастық ретінде берілетін тағам немесе зат болуы мүмкін.

2. Жылы лебіздер: Қонақты шығарып салғанда, үй иелері қонақтарға жақсы тілектерін айтып, сәтті сапар тілейді. Мысалы, «жолыңыз болсын», «аман-есен жетіңіз» деген сөздер жиі қолданылады.

3. Жолға дайындау: Қонақ алыс сапарға аттанатын болса, үй иелері оған азық-түлік немесе басқа керек заттарды дайындап береді. Бұл қазақтың жомарттығы мен қонақжайлылығын көрсетеді.

Дәстүрдің мәні

Қазақтар қонақты Жаратқанның нәсібі деп есептеген, сондықтан әрбір қонаққа құрметпен қарау – рухани құндылық. Қонаққа көңіл бөлмеу – ұят іс саналған. Бұл дәстүр бірлікті, сыйластықты және адамгершілікті насихаттайды. Қонақжайлылық – қазақ халқының болмысын айқындайтын басты қасиеттердің бірі.