Як абазначаются гуки на письме.

Гуки (звуки) в белорусском языке абазначаюцца на пісьме пры дапамозе літар алфавіта, якія складаюцца з галосных і зычных. Каб дакладна разумець, як гукі абазначаюцца на пісьме, неабходна звярнуць увагу на асаблівасці беларускай фанетыкі і арфаграфіі. Вось асноўныя прынцыпы:

1. Галосныя гукі

Галосныя гукі ў беларускай мове — гэта [а], [о], [у], [э], [ы], [і]. На пісьме яны абазначаюцца наступнымі літарамі: а, о, у, э, ы, і. Аднак ёсць некалькі асаблівасцей:

• Гукі [і] і [ы] не змякчаюць папярэдні зычны, у адрозненне ад [я], [е], [ё], [ю].
• Зычныя [е], [ё], [ю], [я] абазначаюць два гукі (звычайна [й] + галосны) пасля галосных або ў пачатку слова.

Напрыклад:

• слова "ясен" складаецца з гукаў [йа́сен'];
• "юнак" — [йуна́к].

2. Зычныя гукі

Зычныя гукі падзяляюцца на цвёрдыя і мяккія. На пісьме мяккасць гукаў можа абазначацца:

• літарамі ь або я, е, ё, ю, і пасля зычных;
• напрыклад: у слове "мяць" гук [м’].

Зычныя гукі таксама падзяляюцца на звонкія ([б], [д], [г] і інш.) і глухія ([п], [т], [к] і інш.). Іх спалучэнні на пісьме падпарадкоўваюцца правілам асіміляцыі — напрыклад, у слове "прах" гук [г] становіцца [х].

3. Дыграфы і асаблівыя выпадкі

• Літара й абазначае гук [й].
• Дыграфы дз і дж адпавядаюць гукам [дз] і [дж].
• Літара ў (нескладовае) абазначае гук [ў], які падобны да англійскага [w]. Напрыклад: "вецер" — [в’э́цер], "малюнак" — [мал’у́нак].

4. Асаблівасці абазначэння гукаў у розных пазіцыях

• На пісьме трэба ўлічваць уплыў пазіцыі гука ў слове. Напрыклад, на канцы слова звонкія гукі могуць аглушацца: "плод" — [плот].
• У некаторых словах зычныя гукі могуць дублявацца, каб адлюстраваць іх працягласць: "адзін" — [адзі́н].

Такім чынам, гукі беларускай мовы на пісьме абазначаюцца згодна з пэўнымі арфаграфічнымі правіламі, якія ўлічваюць іх фанетычныя ўласцівасці. Веданне гэтых правілаў дазваляе правільна чытаць і пісаць на беларускай мове.