Ад чаго залежыць написанне з,с у прыстауках?

Напісанне "з" ці "с" у прыстаўках у беларускай мове залежыць ад фанетычных умоў, то бок ад таго, як вымаўляецца наступны гук пасля прыстаўкі. Правілы вызначэння выбару паміж "з" і "с" заснаваныя на законах беларускай арфаэпіі і вымаўлення:

1. Перад глухімі зычнымі (к, п, с, т, ф, х, ц, ч, ш): У выпадку, калі пасля прыстаўкі ідзе глухі зычны гук, пішацца "с".
   Напрыклад:

   • беспадстаўны (перад "п" — глухім зычным, выкарыстоўваецца "с"),
   • расказаць (перад "к" — глухім зычным, таксама "с").

2. Перад звонкімі зычнымі (усе астатнія зычныя, акрамя глухіх): Калі пасля прыстаўкі стаіць звонкі зычны гук, пішацца "з".
   Напрыклад:

   • бездапаможны (перад "д" — звонкім зычным, пішацца "з"),
   • разбагацець (перад "б" — звонкім зычным, таму "з").

3. Перад галоснымі гукамі: Калі пасля прыстаўкі ідзе галосны гук, заўсёды пішацца "з".
   Напрыклад:

   • разабраць (перад "а" — галосным гукам, выкарыстоўваецца "з"),
   • безабаронны (перад "а" — таксама галосны, таму "з").

4. Заўвага пра практычныя прыклады: Гэтыя правілы дзейнічаюць у словах з прыстаўкамі, напрыклад:

   • "з", "без", "раз", "праз", "уз" і іншымі.
     Прыстаўкі "с" як самастойнай прыстаўкі няма — яна з'яўляецца толькі вынікам фанетычнага падагнання да глухіх зычных.

Такім чынам, напісанне "з" ці "с" залежыць выключна ад характару наступнага гука — ці ён глухі, ці звонкі, ці галосны. Правіла простае і лагічнае, яно заснавана на гарманічнасці гукаў пры вымаўленні.