СөЗДЕРДі ТәУЕЛДЕНДЕР, СЕПТЕНДЕР ЖәНЕ СөЙЛЕМДЕР құРАНДАР.
СөЗДЕРДі ТәУЕЛДЕңДЕР.
МЕНің қАЛА ... ТУғАН өЛКЕ ...
СЕНің қАЛА ... ТУғАН өЛКЕ ...
СіЗДің қАЛА... ТУғАН өЛКЕ ...
ОНЫң қАЛА ... ТУғАН өЛКЕ ...

БіЗДің __________ ___________
СЕНДЕРДің ___________ __________
СіЗДЕРДің ____________ ____________
ОЛАРДЫң ____________ ____________

Сөздерді тәуелдендер, септендер және сөйлемдер құрау — қазақ тілінің грамматикалық құрылымдарын жақсы түсіну үшін өте маңызды.

1. Тәуелдік жалғаулары:

Тәуелдік жалғаулары сөздердің меншіктілігін, яғни бір нәрсенің кімге немесе неге тиесілі екенін білдіреді. Қазақ тілінде тәуелдік жалғаулары үш адамда болады: бірінші, екінші және үшінші тұлға.

• Менің – менің қалауым, менің үйім.
• Сенің – сенің қалаң, сенің ойың.
• Сіздің – сіздің кітабыңыз, сіздің жолыңыз.
• Оның – оның қаласы, оның ойы.
• Біздің – біздің жоспарымыз, біздің жолымыз.
• Сіздің (көпше) – сіздердің ойындарыңыз, сіздердің ойларыңыз.
• Олардың – олардың қалауы, олардың шешімі.

Мысалы:

• Менің қала туған өлкем (менің туған жерім)
• Сенің қала туған өлкем (сенің туған жерің)
• Сіздің қала туған өлкем (сіздің туған жеріңіз)
• Оның қала туған өлкем (оның туған жері)

2. Септік жалғаулары:

Септік жалғаулары сөздің сөйлемдегі қызметін анықтап, оның байланысын көрсетеді. Қазақ тілінде 7 септік бар: атау, ілік, барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктері.

Мысалы:

• Менің қаламда (қала +да) — менің қалада болу.
• Сенің қалаңа (қала +ға) — сенің қалаңа бару.
• Олардың қаласынан (қала +нан) — олардың қаласынан келу.

3. Сөйлемдер құрау:

Сөйлемдерде сөздер тәуелденіп, септеліп, әр түрлі байланыстарға түседі. Мысалы, бірінші тұлғадан бастап әр сөздің тәуелдік және септік жалғауларын дұрыс қолдану керек.

Мысалы, толық сөйлемдер:

• Менің қаламда туған өлкем бар. (Менің қалада туған жерім бар.)
• Сенің қалаңда да туып өстім. (Сенің қалаңда да өмір сүрдім.)
• Сіздің қалаңызда жаңа қонақ үй ашылған екен. (Сіздің қалаңызда жаңа қонақ үй ашылды.)
• Оның қаласында көптеген тарихи ескерткіштер бар. (Оның қаласында көп тарихи ескерткіштер бар.)
• Біздің қаламызда әртүрлі мәдени шаралар өтіп тұрады. (Біздің қалада көптеген мәдени шаралар ұйымдастырылады.)
• Сендердің қалаларыңда көп адамдар тұрады. (Сендердің қалада көп адам тұрады.)

Егер әр сөздің тәуелдік жалғауларын дұрыс қосып, септік жалғауларын қолдансақ, сөйлемдер толық әрі мәнді болады.