Табу сөздер мысалдар

Табу сөздер — белгілі бір мәдениетте, қоғамда немесе дінде айтуға тыйым салынған, әдепсіз немесе жағымсыз деп саналатын сөздер немесе ұғымдар. Бұл сөздер көбінесе белгілі бір дәстүрлерге, әдет-ғұрыптарға, этикалық қағидаларға немесе діни нормаларға байланысты. Олар әдетте басқа, бейтарап немесе жұмсақ сөздермен алмастырылады, бұл құбылыс эвфемизм деп аталады.

Табу сөздерге мысалдар:

1. Дінге байланысты сөздер:

   • Кейбір мәдениеттерде діни құдайлардың немесе қасиетті тұлғалардың атын орынсыз айту табу саналады. Мысалы, мұсылман елдерінде Алланың есімін жаман жағдайда қолдану әдепсіздік деп қабылданады.
   • Құдайдың, шайтанның, періштелердің немесе басқа діни терминдердің орынсыз қолданылуы.

2. Өлім мен ауру туралы сөздер:

   • Өлім туралы тікелей айту кейбір мәдениеттерде жағымсыз деп саналады, сондықтан "қайтыс болды" орнына "бақилық болды" немесе "жер жастанды" сияқты жұмсартып айту қолданылады.
   • Ауыр дерт туралы тікелей сөздер де табу болуы мүмкін. Мысалы, "рак" сөзінің орнына "онкологиялық ауру" деген термин жиі қолданылады.

3. Жыныстық тақырыпқа қатысты сөздер:

   • Жыныстық қатынасқа, органдарға немесе процестерге байланысты тікелей атаулар көптеген қоғамдарда ұятты саналады. Мұндай сөздерді бейтарап немесе ғылыми терминдермен алмастырады.

4. Дене қызметіне қатысты сөздер:

   • Кейбір мәдениеттерде дененің табиғи қызметіне байланысты сөздер айтуға табу болып есептеледі. Оларды эвфемизмдермен ауыстыру әдетке айналған (мысалы, "дәретханаға бару" орнына "қажетке бару").

5. Әлеуметтік немесе этникалық кемсітушілік:

   • Басқа этностарды, әлеуметтік топтарды қорлайтын немесе кемсітетін сөздер табу болып табылады. Мысалы, нәсілдік немесе ұлттық негіздегі жаман сөздер.

6. Қарғыс сөздері мен балағаттау:

   • Көптеген қоғамдарда қарғыс сөздері немесе әдепсіз сөздер айтуға болмайды, өйткені олар адамдарға эмоционалдық немесе психологиялық зиян тигізуі мүмкін.

Табу сөздерді қолданбау себептері:

• Әдептілік: Қоғамда адамдар арасында әдепті қарым-қатынас сақтау.
• Діни наным: Кейбір сөздерді айту діни тұрғыда күнә саналады.
• Қоғамдық норма: Белгілі бір сөздерді айту қоғамда қабылданған ережелерге қайшы келеді.
• Сенімдер мен ырымдар: Табиғаттан тыс жамандық шақырудан қорқу.

Табу сөздерге балама қолдану:

• Табу сөздерді эвфемизмдермен алмастыру әдетке айналған. Мысалы:
  • "Қайтыс болды" орнына "жаны жәннатта болсын".
  • Әдепсіз сөздердің орнына "әттеген-ай", "негізі" сияқты жұмсақ сөздер қолданылады.

Бұл мысалдар әрбір мәдениет пен қоғамға тән ерекшеліктерге байланысты әртүрлі болуы мүмкін.