Казак халкынын аштыкка душар болуынын себеби неде

Казак халқының аштыққа душар болуының себептері күрделі және көпқырлы. Бұл мәселе бірнеше тарихи, әлеуметтік, экономикалық және табиғи факторлардың әсерінен туындаған.

1. Кеңес өкіметінің саясаты: 1920-1930 жылдары Кеңес өкіметі Қазақстанда өз бақылауын орнату үшін түрлі қатаң саяси шараларды қабылдады. Соның ішінде, жаппай колхоздастыру және мал-мүлікті тәркілеу өте ауыр зардаптарға әкелді. Бұл процестер, әсіресе 1930 жылы басталған "үстем таптарды жою" науқаны, ауыл шаруашылығына зор зиян келтірді. Мал басы санының күрт азаюы, табиғи жағдайлармен қоса, аштықтың басты себептерінің бірі болды.

2. Ұжымдастыру (колхоздастыру): Колхоздастыру барысында көптеген шаруалар мал-мүлкінен айырылды, ал көптеген жұмысшылар мен шаруалар қалаға көшуге мәжбүр болды. Бұл да ауылдық жерлерде жұмыс күшінің жетіспеушілігіне және ауыл шаруашылығын дұрыс жүргізудің мүмкін еместігіне алып келді.

3. Ауыл шаруашылығы дақылдарының азаюы: Өсімдік шаруашылығы мен мал шаруашылығының дұрыс ұйымдастырылмауы нәтижесінде, Қазақстанда азық-түлік дақылдары аз өндірілді. Бұл өз кезегінде азық-түлік тапшылығына әкелді.

4. Табиғи факторлар: Сол кезеңдегі табиғи жағдайлар да қиыншылықтарды күшейтті. Қазақстанда жиі болатын құрғақшылықтар мен аштық жылдары (мысалы, 1931-1933 жылдардағы қатты құрғақшылық) қосымша қиындықтар туғызды. Топырақтың кедейлігі мен егіншіліктің дұрыс дамымауы аграрлық дағдарысты тереңдетті.

5. Кеңес үкіметінің азаматтық соғысы мен репрессиялары: 1917-1923 жылдар аралығындағы азаматтық соғыс және кеңес үкіметінің жүргізген саяси репрессиялары көптеген қазақтардың әлеуметтік және экономикалық жағдайын нашарлатты. Ел ішінде көшіп-қону, қарулы қақтығыстар мен зорлық-зомбылықтар халықтың тұрақтылығын бұзып, аштыққа әкелді.

6. Халықтың көші-қоны: Кеңес үкіметінің қоныс аудару саясаты да аштықты тереңдетті. Қазақстанға көптеген орыстар мен басқа ұлттардың көшіп келуімен қатар, қазақтар өздерінің тарихи отандарынан қашып, басқа аймақтарға кетуге мәжбүр болды. Бұл да халықтың экономикасына теріс әсер етті.

Қысқаша айтқанда, қазақ халқының аштыққа душар болуының себептері бір-бірімен байланысқан бірнеше фактордың нәтижесі болды: Кеңес үкіметінің саясаты, табиғи жағдайлар, аграрлық дағдарыс және халықтың көші-қоны. Бұл кезең қазақ тарихындағы ең ауыр әрі қайғылы сәттердің бірі болып табылады.