Ежелгі адамдардың наным сенімдері қандай болды

Ежелгі адамдардың наным-сенімдері олардың өмір салтына, табиғатпен қарым-қатынасына және тіршілік ету жағдайларына тығыз байланысты болды. Бұл нанымдар алғашқы қауымдық құрылыс кезеңінен бастап қалыптасып, уақыт өте келе дамып отырды. Ежелгі наным-сенімдерді бірнеше негізгі бағытқа бөліп қарастыруға болады:

1. Анимизм (жан мен рухқа сену)

Анимизм ежелгі адамдардың алғашқы нанымдарының бірі болды. Бұл сенім бойынша, барлық заттар – жануарлар, өсімдіктер, тастар, өзендер, тіпті жел мен от – жаны бар деп есептелді. Ежелгі адамдар табиғаттың әр құбылысын түсіндіру үшін оларды "тірі" деп санаған, бұл табиғат күштерімен үйлесімді өмір сүруге деген ұмтылысты көрсетеді.

2. Тотемизм

Тотемизм – белгілі бір тайпаның немесе қауымның өзін белгілі бір жануармен, өсімдікпен немесе табиғат құбылысымен байланыстыруы. Тотем сол қауымның қорғаушысы, рухани жетекшісі ретінде саналды. Ежелгі адамдар тотемдерді қасиетті санап, оларға табынған, оларды өлтіруге немесе зиян келтіруге тыйым салған.

3. Фетишизм

Фетишизм – кейбір заттарға немесе бұйымдарға ерекше қасиет беру, олардың құдіретті күшке ие деп сену. Бұл заттар қасиетті деп есептеліп, оларға табыну арқылы адамдар өз өмірлерінде сәттілік пен қорғаныш сұраған. Мысалы, тас, ағаш бұйымдары немесе жануарлардың дене бөліктері осындай қасиетті фетиштерге айналуы мүмкін еді.

4. Табиғат құбылыстарына табыну

Ежелгі адамдар табиғат күштерін құдайландырған. Күн, ай, жер, аспан, су секілді табиғат құбылыстары ерекше құрметке ие болды. Мысалы, Күн – жылу мен өмірдің символы, ал Жер – барлық тіршіліктің анасы ретінде көрінді.

5. Шаманизм

Шаманизм – ежелгі адамдардың рухтармен байланыс орнатуға қабілетті арнайы адамдарға, яғни шамандарға сенімі. Шамандар емдеу, болжау, қауымдастықты қорғау секілді маңызды рөлдер атқарды. Олардың арнайы рәсімдер өткізуі арқылы табиғат күштерімен және рухтармен байланыс орнатылды.

6. Жаратушы және ата-баба рухтарына сену

Көптеген ежелгі қоғамдарда ата-баба рухтарын құрметтеу маңызды болды. Ата-баба рухтары тірі адамдарға көмектеседі немесе зиян тигізуі мүмкін деп есептелді. Оларға арнайы құрбандық шалу немесе рәсімдер өткізу арқылы құрмет көрсетілді.

7. Мифология және салт-дәстүрлер

Ежелгі адамдардың нанымдары мифология арқылы көрініс тапты. Олар табиғаттың, адамның пайда болуы, тіршіліктің мәні туралы аңыздар мен мифтер ойлап тапқан. Бұл мифтер ежелгі адамдардың дүниетанымын түсінуге мүмкіндік береді. Мысалы, әлемнің жаратылуы, табиғат күштерінің әрекеті сияқты тақырыптар аңыздарда кеңінен таралған.

8. Құрбандық шалу және рәсімдер

Ежелгі адамдар құдайлар мен рухтарды қуанту үшін арнайы құрбандықтар шалды. Бұл жануарлар, азық-түлік немесе қолөнер бұйымдары болуы мүмкін. Сонымен қатар, маусымдық мерекелер мен табиғат құбылыстарына байланысты рәсімдер жиі өткізілген.

9. Жазбаша емес бейнелеу

Ежелгі адамдар өз нанымдарын үңгір суреттері, тас мүсіндер және басқа да өнер түрлері арқылы бейнелеген. Бұл суреттер көбінесе аңшылық, соғыс немесе табиғаттың құпия күштеріне байланысты болған.

Ежелгі наным-сенімдер олардың қоршаған әлемді түсінуге және бейімделуге деген ұмтылысын көрсетеді. Бұл нанымдар заманауи діни сенімдердің негізіне айналып, адамзаттың рухани дамуында маңызды рөл атқарды.