Ел құтқарар ер едім махамбет өтемісұлы шығарма

Махамбет Өтемісұлының «Ел құтқарар ер едім» шығармасы қазақ әдебиетінің аса маңызды туындыларының бірі болып табылады. Бұл шығармада ақын халықтың азаттығы, еркіндігі және елдің тәуелсіздігі үшін күрес жолындағы азаматтық ұстанымын көрсетеді. Махамбет – батыр ақын, өз заманының күрделі саяси-әлеуметтік мәселелерін терең сезініп, соларды шығармашылық жолмен жеткізе білген тұлға.

Шығарманың негізгі идеясы

Махамбет бұл шығармада елінің тағдыры үшін жаны күйзеліп, өз өмірін күреске арнаған батырдың ішкі жан дүниесін суреттейді. Ол халықты езгіден босату үшін батыр болуды, отаршылдыққа қарсы тұруды мақсат етеді. Бұл туындыда ерлік, батырлық, әділдік сияқты ұғымдар көтеріліп, ақынның өз идеалы – еркіндік пен азаттық – басты орын алады.

Өлеңнің мазмұны

Өлеңде Махамбет өзінің батырлыққа деген құштарлығын, халық үшін жанын қиюға дайын екенін шынайы түрде көрсетеді. Ол халықтың басына түскен ауыртпалықтарды терең сезініп, азаттық үшін күрестің қиындықтарын бейнелейді. Ақынның «ел құтқарар ер болсам» деген арманы – оның халыққа деген адалдығы мен отаншылдығының айқын көрінісі. Сонымен бірге, шығармадан батырдың жалғыздығы, халықтан бөлініп қалғандағы күйініші де байқалады.

Шығарманың көркемдік ерекшеліктері

• Көркем тіл: Махамбеттің тілі бай, көркемдік құралдарға толы. Метафоралар, теңеулер, эпитеттер шығарманың эмоционалды әсерін күшейтеді.
• Риторикалық сұрақтар: Ақын өзінің ойларын әсерлі жеткізу үшін риторикалық сұрақтарды жиі қолданады, бұл оның ішкі қайшылығын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.
• Өзіндік стиль: Махамбеттің стилі – өткір, шабытты әрі терең мағыналы.

Тарихи контекст

Бұл туынды Махамбеттің өмір сүрген кезеңіндегі саяси жағдайлармен тығыз байланысты. XIX ғасырдың бірінші жартысында қазақ даласы Ресей империясының отаршылдық саясатына қарсы күрестің ортасында болды. Махамбет – Исатай Тайманұлы бастаған ұлт-азаттық көтерілістің белсенді мүшесі. Ол күрестің мәні мен маңызын шығармашылығында терең жеткізді.

Түйін

Махамбеттің «Ел құтқарар ер едім» шығармасы – тек әдеби туынды ғана емес, сонымен қатар қазақ халқының азаттығы үшін күрес жолындағы тарихи шежіре. Ақын бұл шығармасында елдің бостандығы үшін жанын пида етуге дайын батырдың бейнесін сомдап, халықты бірлікке, әділеттілікке шақырады. Мұндай шығармалар қазақ халқының рухани мұрасында ерекше орын алады.