1 – билет
Оқыңыз. Мәтінге ат қойыңыз. Мәтін мазмұны бойынша үш сұрақ құрастырыңыз.
Отбасы бақытының негізгі кілті – сыйластықта. Сыйластық болған отбасында береке де, бірлік те болады. Сыйластық тек отбасында ғана емес, адамдар арасында да, достар арасында да өте маңызды. Барлық адамдардың ойын, пікірін, іс-әрекетін түсінуге тырысу керек. Басқа адамдарды түсінуге тырысу – сыйластық кілті.
«Біз отбасында тату тұрамыз» тақырыбында ой өрбітіңіз.
Берілген тұрақты тіркестің мәнін ашып, фонетикалық талдау жасаңыз:
көзінің ағы мен қарасындай

2 – билет
Оқыңыз. Мәтінге ат қойыңыз. Мәтін мазмұны бойынша үш сұрақ құрастырыңыз.
Бірде қария немересіне: «Балам, өмір сүру үшін су, от, тұз, қыз, ақыл қажет. Су – тіршіліктің нәрін береді; от – өмірге жалын береді; тұз – астың дәмін келтіреді; қыз – өмірдің сәнін келтіреді; ақыл – өмірдің мәнін келтіреді. Адамға ақыл беретін – ата-ана, ұстаз, досың. Ата-ана ақылын баласы мен қызына айтады, ұстаз шәкіртіне айтады» деген екен.
Ө.Тұрманжановтың«Сіз», «біз» деген жылы сөз» өлеңін жатқа айтыңыз.
Берілген сөздегі кейінді ықпалды түсіндіріп, фонетикалық талдау жасаңыз:
халқымыз

1. Мәтінге ат қою және сұрақтар құрастыру

Мәтіннің мазмұны отбасындағы сыйластық пен бірліктің маңызы туралы. Осыған сәйкес мәтінге "Отбасындағы сыйластық пен бірлік" деген ат қойылуы мүмкін.

Мәтін мазмұнына негізделген үш сұрақ:

1. Отбасында сыйластықтың қандай рөлі бар?
2. Сыйластық тек отбасында ғана емес, қай жерде маңызды деп көрсетілген?
3. Адамдарды түсінуге тырысу неліктен сыйластықтың кілті болып табылады?

Фонетикалық талдау:
Берілген тұрақты тіркестің мәні "көзінің ағы мен қарасындай" – бұл тіркес адамның өмірінде ең қымбат, ең маңызды адамды сипаттау үшін қолданылады, яғни ол адамның көзіне ағы мен қарасындай көрінетін ерекше адамды білдіреді.
Фонетикалық талдау:

• "көзінің ағы мен қарасындай" сөз тіркесіндегі дыбыстарды талдайық.
• "көзінің" сөзіндегі дауысты дыбыс "ө" созылыңқы айтылады, ал "көз" сөзінің соңындағы дауыссыз "з" дыбысы жұмсақ айтылып, үнді әсер береді.
• "қарасындай" сөзіндегі "қ" дыбысы қатаң, "а" дауысты дыбысы айқын әрі ашық айтылып, сөздің басынан бастап дауыс ырғағы жоғарылайды.

2. Мәтінге ат қою және сұрақтар құрастыру

Екінші мәтіннің тақырыбы, менің ойымша, "Өмірдің мәні" деп аталады. Бұл мәтінде өмір сүруге қажетті маңызды элементтер туралы айтылады, және адамға өмірдің мәнін түсінуге көмектесетін тұлғалар қарастырылады.

Мәтін мазмұнына сәйкес үш сұрақ:

1. Қария немересіне қандай өмірлік маңызды нәрселер туралы айтты?
2. Су, от, тұз, қыз және ақылдың әрқайсысының өмірдегі рөлі қандай?
3. Өмірде ақыл берген адамдар кімдер деп түсіндірілген?

Фонетикалық талдау:
"Халқымыз" сөзіндегі кейінді ықпалды фонетикалық талдайық:

• "Х" дыбысы қатаң және әуезді болып естіледі.
• "ал" буыны ашық, "қ" дыбысы сөз соңында тұрғандықтан қатаң айтылып, дыбыстың қатаңдық әсерін күшейтеді.
• "мыз" қосымшасындағы "м" дыбысы жұмсақ, бірақ сөздің соңындағы "з" дыбысы дауыссыз және қатаң болып шыққандықтан сөз толыққанды аяқталған секілді естіледі.