Что такое галоуныя и даданыя члены сказа

Галоўныя і даданыя члены сказа – гэта асноўныя структурныя элементы сказа, якія вызначаюць яго сэнс і граматычную структуру.

Галоўныя члены сказа

Галоўныя члены сказа – гэта падмет і выказнік. Яны фарміруюць граматычную аснову сказа і вызначаюць яго асноўны змест.

1. Падмет:

   • Адказвае на пытанне "хто?" або "што?".
   • Паказвае, пра што або пра каго ідзе гаворка ў сказе.
   • Выяўляецца назоўнікам, займеннікам або іншымі часцінамі мовы ў функцыі назоўніка.
   • Напрыклад: Сонца (падмет) свеціць.

2. Выказнік:

   • Адказвае на пытанне "што робіць падмет?", "які ён ёсць?" ці "што з ім адбываецца?".
   • Характарызуе дзеянне, стан або ўласцівасць падмета.
   • Можа быць простым (адно слова, звычайна дзеяслоў) або складаным (заснаваны на спалучэнні слоў).
   • Напрыклад: Сонца свеціць (просты выказнік). Ён пачаў чытаць (складаны выказнік).

Разам падмет і выказнік ўтвараюць граматычную аснову сказа.

Даданыя члены сказа

Даданыя члены сказа ўдакладняюць, дапаўняюць ці пашыраюць сэнс галоўных членаў, адказваюць на розныя пытанні і падзяляюцца на тры асноўныя тыпы:

1. Дадатак:

   • Адказвае на пытанні скосных склонаў: "каго?", "чаму?", "што?", "з кім?", "аб чым?" і інш.
   • Выяўляецца назоўнікам або іншымі часцінамі мовы ў функцыі назоўніка.
   • Напрыклад: Чытаю кнігу (кнігу – дадатак).

2. Акалічнасць:

   • Адказвае на пытанні: "як?", "дзе?", "куды?", "адкуль?", "калі?" і інш.
   • Указвае на ўмовы, месца, час, прычыну, мэту або спосаб дзеяння.
   • Напрыклад: Іду ў лес (у лес – акалічнасць).

3. Азначэнне:

   • Адказвае на пытанні: "які?", "чый?", "котрЫ?".
   • Удакладняе прыметы або ўласцівасці прадмета.
   • Можа быць узгодненым (прыметнік ці займеннік узгадняецца з назоўнікам) ці неузгодненым (выяўляецца іншымі часцінамі мовы).
   • Напрыклад: Вялікае дрэва (вялікае – азначэнне).

Важнасць разумення гэтых элементаў

Разуменне галоўных і даданых членаў сказа дазваляе:

• Правільна будаваць сказ.
• Аналізаваць яго структуру.
• Знаходзіць сэнсавыя акцэнты.

Каб добра разумець функцыі і ўзаемадзеянне членаў сказа, важна ўважліва вывучаць сінтаксіс і практыкавацца ў аналізе сказаў.