Сойлемнын бырынгай мушелеры бастауыш баяндауыш аныктауыш толыктауыш пысыктауышка мысал

Сөйлемнің мүшелері – сөйлемнің құрылымдық бөлшектері, олар белгілі бір қызмет атқарады және сөйлемнің мағынасын ашуға көмектеседі. Сөйлем мүшелерінің негізгі түрлері: бастауыш, баяндауыш, анықтауыш, толықтауыш және пысықтауыш.

1. Бастауыш – сөйлемде кім? не? деген сұрақтарға жауап береді. Бұл сөз сөйлемде әрекетті жүзеге асыратын, немесе жағдайы көрсетілетін тұлғаны білдіреді.

   • Мысал: Мен мектепке барамын. (Бұл сөйлемде "Мен" бастауыш болып табылады, өйткені ол кім? деген сұраққа жауап береді).

2. Баяндауыш – сөйлемде қандай? не істеді? деген сұрақтарға жауап береді. Ол бастауыштың іс-әрекетін немесе жағдайын білдіреді.

   • Мысал: Қызыл алма пісіп тұр. (Бұл сөйлемде "пісіп тұр" баяндауыш болып табылады, өйткені ол бастауыш "қызыл алма" туралы не істеп жатқанын көрсетеді).

3. Анықтауыш – зат есімдерге қатысты қосымша сипаттама береді, және ол қандай? деген сұраққа жауап береді.

   • Мысал: Керемет кітап оқыдым. ("Керемет" сөзі анықтауыш болып табылады, өйткені ол "кітап" сөзін сипаттайды).

4. Толықтауыш – баяндауыштың іс-әрекетінен толық мәлімет береді, көбіне кім? не? деген сұрақтарға жауап береді.

   • Мысал: Мен кітап оқып отырмын. ("Кітап" сөзі толықтауыш болып табылады, өйткені ол не оқып жатқанын көрсетеді).

5. Пысықтауыш – іс-әрекеттің қалай? қайда? қашан? не үшін? деген сұрақтарына жауап береді, әрі оның орындалу шарттарын сипаттайды.

   • Мысал: Біз мектепке кешігіп келдік. ("Кешігіп" сөзі пысықтауыш болып табылады, өйткені ол іс-әрекеттің қалай орындалғанын көрсетеді).

Осылайша, әрбір мүшенің өз орны мен қызметі болады, олар сөйлемнің толық мағынасын түсінуге мүмкіндік береді.