Достық – адамдардың бір-бірін жаны қалап, шын жақын көріп, досына сеніп, тілектес, мұраттас болуы. Ол туралы ұлы философтар мен ақын жазушыларға қоса, ұстаздар мен педагог-психолог ғалымдардың ой талғамағаны, оның мәнін, сырын білуге талпынбағаны кемде-кем! Мұның өзі достықтың адам өмірінде келелі орнына, зор маңызына байланысты екені даусыз. Достық – адамның өмірдің өзіндей сан бояқты, көп қырлы қасиеті, сондықтан бірер сөзбен оның толық анықтамасын беру мүмкін емес. Адамдар арасындағы достық сезімі өмірде олардың бірін-бірі қажетсінуінен, құрмет тұтынуынан, шынайы тілектес пен өзіндей көріп сенуінен, біріне-бірі тірек, медет болуынан, қам-қайғысыз кезде ғана емес, әсіресе, қиын-қыстау күндерде іркілместен қасынан табылудан, риясыз, есепсіз жомарттықтан көрінеді. Достық туыстық, жолдастық, сүйіспеншілік, сыйластық сезімдерге жақын, кей жағынан ұқсас бола отырып, өзіндік өзгешеліктерге ие. Қанша жылдар өтіп, қай қиырда жүрсең де, басыңнан талай-талай қызығы мен қиыны аралас, қой қоралас көне жұртқа, қаршадай балаң шақта егіздей сыңарындай бірге өскен достарды елжірей еске түсіріп, жүрегің лүп-лүп соқпай ма?! Ата –бабаларымыздан келе жатқан қажау қағида, рухани өсиет- достыққа адалдық. Алайда сол Кеңес заманында тәрбие ұлттық негізінен, халықтық сипатынан қол узіп, достық туралы дәстүрлі ұғымның мәні бұрмаланды да, оның негізіне таптық белгі алынды. Достық сияқты адамдар арасындағы қатынастың өте асқақ та нәзік, таза да шынайы ерекше түрінің басқа қарым-қатынас көріністерімен ара-жібі тегістеліп, тұтастырылып жіберілді. Біздің балаларымыздың достығы дажылыжайда, химикаттардық күшімен тез пісіріліп, базарға шығарылған көкөністердей дәм-татусыз немесе инкубатордан шыққан балапандардай әлжуаз, шикіл тартты. Қай кезде, қай жаста болса да,адам өміріндегі достықтың орны бөлек. Сондықтан оған өте жауапкершілікпен, байсалды қарау қажет. Достықтың нәрі- оның қадіріне жете білу. Кісіні әмсе жаман достар ғана тастап кетпейді, көп жағдайда жаман кісінің өзі жақсылардың қадіріне жетпей, жалғыз қалады… Достықтың тағы бір тіреуі- теңдік. Бұл жөнінен «достыққа құл да, қожа да қажет емес. Достық теңдікті сүйеді»,- деп орыс жазушысы И. А. Гончарев өте дұрыс айтқан. «Дос- досқа айна» деген сөз де соған мегзейді. Достықтың өміршендігі екі жақтың ешқашан әділдіктен аттамауында. «Жаңылмайтын жақ, сүрінбейтін тұяқ жоқ» дейді халық даналығы. Нағыз достықтың бір белгісі- шыдам, сабыр. Осы орайда үнемі есте болатын нәрсе: кемшіліксіз адам болмайды, дос та солай. Кемшіліксіз дос іздеген кісіде дос болмайды. Көңіліңнен шыққан, сынақтан өткен адам дос болатыны белгілі. Сондықтан ашуға, әзәзіл сөзге еріп, жан досыңа қолды бір-ақ сілтеуге тегі асықпаған абзал. Тегі кез келген екі аяқты, жұмыр бастыпенденің бәрі бірдей дос бола алмаса керек. Ниеті таза, жөні түзу, жан дүниесі сау адамдар ғана дос болуға жарайтыны – шындық. Халықта «Досыңнан тап!» деген қарғысқа жақын сөз бар. Бұл – достың бәрі бірдей еместігін, адамға ең ауыры – досыңның арамдығы, екі жүзді опасыздығы екенін еске салатын сөз. Достықтың маңызы байлықпен өлшенбейді, оның өзі – баға жетпес байлық. Дос-жолдастарымен бірге жүрген адамның көңілі тоқ, сенімі берік болады. Жолдастарымен бірге істеген іс, жүрген жол, мойынға алған міндеттеме қызықты, дүрмекті. Әсіресе, балалық шақта адам дос-жолдасқа кешірімді келеді, өкпесі ұзаққа бармайды, бірін-бірі керексініп, іздеп тұрады. Бұл – балалар үшін жолдастықтың, достықтың маңызы өте зор екенін көрметеді. Достықтың негізі- достардың өмірге көзқарастары мен түсініктерінің ұқсастығы, бірлігі. Ондай бірліксіз кездейсоқ достықтың өмірі ұзаққа бармайды. Достық ұғымы жеке адамдардың өзара қарым-қатынасына ғана емес, бір аймақта аралас тұрып жатқан халықтар, ұлттар мен ұлыстар, елдер, яғни мемлекетаралық қатынастарға да тән.

0 0 Пожаловаться